บทบาทของการบริหารทรัพยากรมนุษย์กับการบริหารแบบลีน: กรณีศึกษาของโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ
The Roles of Human Resource Management in Lean Management: A Case Study of Thammasat University Hospital

อาจารย์ ดร. จตุรงค์ นภาธร
สาขาวิชาการบริหารองค์การ การประกอบการ และทรัพยากรมนุษย์
คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Chaturong Napathorn (Ph.D.)
Department of Organization, Entrepreneurship, and Human Resource Management Faculty of Commerce and Accoutancy, Thammasat University

บทคัดย่อ
           งานวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ว่า “การบริหารแบบลีนในองค์การมีผลกระทบต่อตัวพนักงานในองค์การอย่างไร และการบริหารทรัพยากรมนุษย์มีบทบาทอย่างไรในการบริหารแบบลีน?” โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพในรูปแบบของกรณีศึกษาของโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ ทั้งนี้ ผลการศึกษาในเบื้องต้นสรุปว่า การบริหารงานแบบลีนในองค์การมีแนวโน้มที่จะทำให้พนักงานออกจากพื้นที่สุขสบาย (Comfort Zone) ของตน มีการเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงานของตนเองไปจากเดิม และทำให้พนักงานปฏิบัติงานได้รวดเร็วมากขึ้นในเวลาที่เท่าเดิม ซึ่งก็หมายความว่า ทำให้พนักงานต้องรับภาระงานที่มากขึ้นกว่าเดิม อันอาจทำให้เกิดปัญหาการต่อต้านจากพนักงาน อย่างไรก็ดี ฝ่ายบริหารทรัพยากรมนุษย์ขององค์การมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อความสำเร็จในการบริหารงานแบบลีนและการลดปัญหาการต่อต้านจากพนักงานในองค์การ ทั้งในด้านของการเป็นที่ปรึกษาให้กับฝ่ายบริหารหรือผู้บริหารระดับสูงขององค์การเกี่ยวกับอัตรากำลังของพนักงาน การทำหน้าที่กระตุ้นให้พนักงานยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในองค์การอันเนื่องมาจากการนำแนวคิดการบริหารแบบลีนมาปรับใช้ การดูแลความปลอดภัยของผู้ป่วยและพนักงานในบริบทของการบริหารแบบลีนในองค์การ และการดำเนินการฝึกอบรมพนักงานอย่างต่อเนื่องเพื่อให้พนักงานมีความรู้และทักษะในการปฏิบัติงานที่สอดคล้องกับวิธีการบริหารงานแบบลีน รวมถึงสามารถปรับตัวให้เข้ากับการปฏิบัติงานภายใต้บริบทของการบริหารแบบลีนได้ ซึ่งในกรณีนี้ก็หมายความว่า ฝ่ายบริหารทรัพยากรมนุษย์ที่เข้าใจบทบาทของตนเองและรู้จักนำแนวปฏิบัติในการบริหารทรัพยากรมนุษย์เพื่อการเป็นองค์การที่มีสมรรถนะสูง (High-Performance Human Resource Practices) มาปรับใช้ในองค์การย่อมทำให้องค์การสามารถนำแนวคิดการบริหารแบบลีนไปปรับใช้ได้อย่างประสบความสำเร็จ ข้อสรุปจากบทความชิ้นนี้น่าจะเป็นประโยชน์ต่อนักปฏิบัติและนักทรัพยากรมนุษย์มืออาชีพ รวมถึงผู้บริหารและพนักงานขององค์การที่มีแนวคิดที่จะนำแนวคิดการบริหารแบบลีนมาปรับใช้ในองค์การในประเด็นที่ว่า ในการตัดสินใจต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับการนำแนวคิดการบริหารแบบลีนมาปรับใช้ ฝ่ายบริหารทรัพยากรมนุษย์ รวมถึงนักบริหารทรัพยากรมนุษย์มืออาชีพควรมีส่วนร่วมในการตัดสินใจในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การริเริ่มนำแนวคิดการบริหารแบบลีนมาปรับใช้ในองค์การไปจนถึงการนำแนวคิดการบริหารแบบลีนไปปฏิบัติจริงในองค์การ

          คำสำคัญ : การบริหารแบบลีน การบริหารทรัพยากรมนุษย์ แนวปฏิบัติในการบริหารทรัพยากรมนุษย์เพื่อการเป็นองค์การที่มีสมรรถนะสูง

Abstract

            The objective of this paper is to examine the following research question, “How does lean management affect workers/employees in organizations? What are the roles of the human resources (HR) management in the implementation of lean management?” The qualitative research design, in particular the case study of a hospital in Thailand, i.e., Thammasat University Hospital, was applied in this paper. In this respect, the findings of this paper support the proposition that “Lean management fosters workers/employees to get out of their comfort zone, change their work procedures, and work faster. This means an increase in workload for employees that may lead to resistance among these employees. However, the HRM department of organizations plays an important role in the success of lean management and the reduction of employees’ resistance in that the HRM department provides advice to the management or top managers of organizations regarding manpower, serves as the catalyst in organization change regarding the implementation of lean management, supervises the safety of patients and employees in the context of lean management, and continuously trains employees so that these employees have knowledge and skills that are in accordance with lean management and that they are able to work in the context of lean management.” In this regard, this means that the HRM department must understand its roles and is able to apply the high performance HR practices for the success of lean management in organizations. The findings of this paper also have implications for practitioners and HR professionals, especially managers and employees who aim to apply the concept of lean management in their organizations. That said, the HRM department, including HR professionals should participate in every decision-making step from the introduction to the implementation of lean management in organizations.

          Keywords: Lean Management; Human Resource Management; High-performance HR Practices